Storczyk samiczy (Orchis morio)
Bulwy 1-1,5 cm dł., 0,8—1,2 cm średnicy, korzeni 7-10, około 10 cm dł.
Pęd 8-30(40) cm dł., prosty, dosyć mocny, obły, zielony do czerwonawego.
Liście 6-10, dł. 2—14 cm, 0,5-2 cm szer., lancetowate do odwrotnie lancetowatych, ostre lub tępe, zielone lub czerwono nabiegłe, 1-4 najwyższe mniej lub bardziej tutkowate, obejmują nasadę kwiatostanu. Kwiatostan 3-5 cm dł., 5-25-kwiatowy, niezbyt gęsty.
Kwiaty stosunkowo duże, pachnące, o wszystkich płatkach zewnętrznych stulonych w hełm.
Przysadka 10-15 mm dł., równo-wąsko- do owalnolancetowatej, ostra, cienka, czerwona lub fioletowa.
Zalążnia około 10 mm dł., wąska, lekko łukowata, skręcona, brudnozielona do fioletowej.
Warżka 4,5-7 mm dł., 8-13 mm szer., zwykle wyraźnie 3-łatkowa, o silnie odgiętych do tyłu łatkach bocznych, od bladoróżowej do ciemnoczerwonej lub fioletowej, w centrum jaśniejsza z ciemnymi plamkami; łatka środkowa tępa lub lekko wcięta, równa lub nieco dłuższa od bocznych; łatki boczne rombowate do jajowatych, zaokrąglone.
Ostroga 6,5-11 mm dł., cylindryczna, nieco rozszerzona u szczytu, tępa lub lekko wcięta, skierowana ku górze, fioletowa lub różowa.
Kwiat storczyka samiczego (Orchis morio): a – górny zewnętrzny listek okwiatu, b – boczny wewnętrzny, c boczny zewnętrzny, d – warżka, e – zalążnia i ostroga, f – ostroga od spodu, g – przysadka.
Górny zewnętrzny płatek 5,5-8 mm dł., 2-3 mm szer., łopatkowaty do jajowatego, tępy, różowy do fioletowego z ciemniejszą nerwacją i czasami plamkami u szczytu.
Boczne zewnętrzne płatki nieco dłuższe i prawie 2 razy szersze od górnego, jajowate, asymetryczne, tępe, podobnie zabarwione.
Boczne wewnętrzne płatki 5-7 mm dł., 1,5-2 mm szer., równowąsko-lancetowate, tępe, nieco jaśniejsze.
Prętosłup 2-3 mm dł., różowy.
Owoc 10-15 mm dł., rozdęty.
Gatunek ten wykazuje zmienność przede wszystkim pod względem wielkości oraz barwy kwiatów.
Rośnie w całej Europie, poza Skandynawią, w Afryce Północnej oraz Azji Mniejszej. Znany jest z całej Polski, nigdzie nie jest jednak pospolity, jedynie na południu kraju nieco częstszy.
Spotkać można storczyka samiczego na łąkach oraz w prześwietlonych lasach, na glebach świeżych, umiarkowanie żyznych o odczynie obojętnym.
Kwitnie od marca do końca maja.