Storczyk męski (Orchis mascula)
Bulwy 1,5-2,5 cm dł., 1-1,5 cm średnicy, korzenie liczne, około 15-20, 10-20 cm dł.
Pęd 15-55 cm wys., mocny, prosty, obły, zielony lub górą fioletowy, u nasady drobno plamisty.
Liście zwykle 3-5, dł. 7-22 cm, 1,5-3,5 cm szer., równowąskołopatkowate do odwrotnielancetowatych, tępe, zwykle tylko najwyższy ostry, wierzchem soczystozielone, połyskujące, spodem u nasady drobno, nieregularnie, fioletowo lub czerwono plamiste, najwyższy tutkowato obejmuje kwiatostan, pozostałe zebrane w rozetę u nasady pędu.
Kwiatostan 6-18 cm dł., cylindryczny, wielokwiatowy, dosyć gęsty lub tylko dołem luźny.
Kwiaty średniej wielkości, pachnące, boczne zewnętrzne płatki odgięte silnie do tyłu, pozostałe stulone w hełm.
Kwiat storczyka męskiego (Orchis mascula ssp. siginifera) a – górny zewnętrzny listek okwiatu, b – boczny wewnętrzny, c – boczny zewnętrzny, d—f – warżka, g – zalążnia i ostroga, h – przysadka.
Przysadka do 20 mm dł., równo-wąskolancetowata, ostra, nieco dłuższa od zalążni, czerwona lub fioletowa.
Zalążnia około 15 mm dł., wąska, łukowato wygięta, skręcona, zielona do fioletowej.
Warżka 7-12 mm dł., 8-12 mm szer., 3-łatkowa, nieco wysklepiona w centrum lub niemal płaska, o silnie odgiętych do tyłu łatkach bocznych, od bladoróżowej do ciemno-fioletowej i czerwonej, z białą gardzielą i ciemnymi plamkami u wejścia do niej: łatka środkowa języczkowata, tępa lub wcięta u szczytu, prawie całobrzega do silnie karbowanej, dłuższa od bocznych; łatki boczne jajowate, rombowate do lancetowatych, zaokrąglone do ostrych, niemal całobrzegie do karbowanych.
Ostroga 11-14 mm dł., maczugowata, nieco u szczytu rozdęta, tępa, skierowana ku górze, zwykle fioletowa, ku nasadzie jaśniejąca, czasami pokryta drobnymi, ciemniejszymi plamkami.
Górny zewnętrzny płatek 7-13 mm dl., 3-5 mm szer., jajowatolanceto-waty do lancetowatego, tępy lub zwężony, silnie wydłużony i skręcony u szczytu, zwykle bladofiole-towy.
Boczne zewnętrzne płatki 8-14 mm dł., 3-5 mm szer., lancetowate do jajowatolancetowatych, asymetryczne, tępe lub wydłużone o poskręcanych szczytach, podobnej barwy jak górny.
Boczne wewnętrzne płatki 5-9 mm dł., 4—5 mm szer., zwykle jajowa-tolancetowate, zaostrzone, podobnej barwy.
Prętosłup 4—5 mm dł., biały do różowego.
Owoc 15-20 mm dł.
W obrębie tego gatunku wyróżnia się zwykle dwa podgatunki:
ssp. mascula
Zewnętrzne płatki okwiatu jajowate, łatki warżki stępione i tylko nieznacznie karbowane; ssp. siginifera (Vest.) Soo
Zewnętrzne płatki okwiatu lancetowate, silnie wydłużone, ostre i poskręcane, łatki warżki ostre i silnie ząbkowane.
Zasięg pierwszego podgatunku jest znacznie szerszy i obejmuje niemal całą Europę, podczas gdy drugi znany jest przede wszystkim z południowej i południowo-wschod-niej Europy. Podgatunek typowy (ssp. mascula) rośnie niemal w całej Polsce, na południu jest jeszcze miejscami dosyć częsty, zaś drugi (ssp. siginifera) stwierdzono w południowej części niżu i na pogórzu. Na niektórych stanowiskach jest on częstszy od podgatunku typowego.
Storczyk męski rośnie na łąkach i w zaroślach oraz widnych, prześwietlonych lasach, zwykle na świeżych glebach nawapiennych, umiarkowanie zasobnych, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego.
Kwitnie w maju i czerwcu.