Pędy

Wśród storczyków znajdujemy gatunki o monopodialnym i sympodialnym typie wzrostu. Pierwszy z nich charakteryzuje się stałą dominacją wierzchołka wzrostu, roślina ma więc teoretycznie nieograniczone możliwości przyrastania na długość. Drugi typ polega na przejmowaniu funkcji wierzchołka wzrostu przez jeden z pąków bocznych po przekwitnieniu dotychczasowego pędu głównego. Storczyki monopodialne są stosunkowo nieliczne. Pod względem systematycznym należą do plemion Vandaeae, Vanilleae, Oncidieae oraz Zygopetaleae. Wzrost monopodialny mógł powstać na obszarach o wyrównanym klimacie -mniej więcej stałej temperaturze i wilgotności przez cały rok, czyli w tropikach. W takich warunkach roślina może rosnąć bez przerwy, nie przechodząc spoczynku. To właśnie stąd storczyki monopodialne mogły migrować na inne obszary i adaptować się do innych warunków klimatycznych, wytwarzając formy zdolne do przechodzenia w stan spoczynku w niekorzystnych okresach.

Większość storczyków to rośliny sympodialne. Wzrost pędu głównego kończy się z chwilą wytworzenia kwiatostanu. Owocowanie jest skorelowane zwykle z początkiem okresu spoczynku wywołanym niską temperaturą lub suszą. W nowym sezonie wegetacyjnym funkcję pędu głównego przejmuje jeden z pąków bocznych, których zwykle kilka znajduje się u nasady pseudobulwy lub na kłączu. Te storczyki mogą rosnąć także w klimacie wyrównanym; wtedy okres ich spoczynku jest zwykle dosyć krótki.

Organy przetrwalno-spichrzowe storczyków: a-c – kłącza: a – buławnik Cephalanthera sp., b – storzan Ępipogium sp., c – Bletilla sp.; d-f- pseudobulwy: d – lipiennik Liparis sp., e – Cattleya sp., f – Dendrobiuni sp.; g-k – bulwy: g – storczyk Orchis sp., h – stoplamek Dactylorhiza sp., i – podkolan Platanthera sp., k – gołek Pseudorchis sp.; l – korzenie spichrzowe kręczynki Spiranthes sp. 1 – pęd kwiatostanowy, 2 – pęd ubiegłoroczny, 3 – pęd przyszłoroczny

Storczyki rosnące w klimacie o wyraźnym następstwie pór roku wytwarzają różne organy przetrwalno-spichrzowe:
– kłącza,
– pseudobulwy,
– bulwy,
– korzenie.

Kłącza są podziemnymi lub naziemnymi, zmodyfikowanymi częściami łodyg, zwykle wytwarzającymi korzenie. To z nich wyrastają ulistnione, roczne lub wieloletnie pędy nadziemne zwieńczone kwiatostanem. U wielu storczyków po zakończeniu owocowania pęd nadziemny ginie. Wówczas funkcje organu spichrzowo-spoczynkowego pełni kłącze. Tak jest np. u naszych kruszczyków (Epipactis), bu-ławników (Cephalanthera) czy obu-wika (Cypripedium). Niekiedy jest ono bulwiasto zgrubiałe, np. u północnoamerykańskiego rodzaju Tipularia. U niektórych storczyków, np. u storzana (Ępipogium) i żłobi-ka (Corallorhiza) kłącze pozbawione jest korzeni.

Pseudobulwy powstają z nasadowej części (wyblin – Malaxis, lipiennik – Liparis, wątlik – Hammarbya) lub z całości pędu nadziemnego (liczne rodzaje tropikalne). Są one najczęściej silnie zgrubiałe i często stwardniałe. Zawierają zwykle dużo wody oraz związków zapasowych. Występują głównie u epifitów. Rozmiary pseudo-bulw są bardzo zróżnicowane – od kilku milimetrów (Bulbophyllum) do niemal 5 m (Graminatophyllwn).

Bulwy mają mieszane pochodzenie łodygowo-korzeniowe. Ich część dolna jest zwykle silnie rozdęta i powstaje z korzenia, natomiast w części szczytowej, pochodzenia łodygowego, znajduje się pąk. Z niego wyrasta na początku sezonu wegetacyjnego pęd kwiatostanowy oraz, równocześnie, nowa bulwa. W tym czasie obecne są więc dwie bulwy – ciemno zabarwiona i pomarszczona – stara oraz jasna i gładka – nowa. Po prze-kwitnieniu stara bulwa zamiera. Kształty bulw są bardzo różne – od wrzecionowatych, przez jajowate aż do dłoniasto podzielonych. Są one ważną cechą diagnostyczną w systematyce storczyków. Znane są tylko w dwóch dużych grupach systematycznych – w podrodzinie Orcliidoideae, do której należą m.in. nasze storczyki (Orchis), stoplamki (Dactylorhiza), podkolany (Platanthera), gółki (Gymnade-nia) oraz w australijskiej podrodzinie Thelymitroideae.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *